کلاهبرداری پانزی چیست و در ارزهای دیجیتال چگونه انجام میگیرد؟

• 15:09 1403-09-01
• زمان مطالعه: 10 دقیقه

طرح پانزی رو در این مقاله قصد داریم به شما توضیح بدیم. در دنیای رمز ارز ها و بلاکچین، کلاهبردارن زیادی فعال هستن که افراد ناآگاه و طمع کار رو سر کیسه می کنن. نکته جالب این که وقتی به سبک و روش کلاهبرداران نگاه می کنیم، عمدتا از شیوه های تکراری استفاده می کنن ولی اینکه همیشه هستن کسانی که گول می خورن و سرشون کلاه میره، نشون دهنده عدم آگاهی هستش. مسئله دیگه طمع آدما برای یک شبه پولدار شدن هستش و خیلی از کلاهبردار ها با دست گذاشتن روی این نقطه ضعف، تله خودشون رو پهن می کنن. اگر قصد فعالیت در بازار ارز های دیجیتال رو دارید به عنوان یکی از پیش نیاز ها، حتما باید با راه های حفظ امنیت ارزهای دیجیتال و شیوه های کلاهبرداری ارز دیجیتال و تقلب تو این بازار آشنا باشید. همونطور که گفتیم، خیلی از کلاهبرداری ها در بازار ارزهای دیجیتال به شیوه های تکراری انجام میشن و اگه با این شیوه ها آشنا باشید، تو خیلی از تله ها نمی افتید.

در این مقاله قصد داریم شما رو با روش های متداول کلاهبرداری ارز دیجیتال آشنا کنیم. به یاد داشته باشید که هر چند بازار رمز ارز ها یک بازار جذاب و پر سود هستش ولی برای رسیدن به سود های بالا، باید دانش و تجربه شخصی تون رو در این عرصه افزایش بدین و فریب وعده های سود چند صد درصدی ماهیانه فلان سایت و فلان کس رو نخورید و بدونید که تقریبا همه این موارد کلاهبردرای بیش نیستن. اگر جایی به شما وعده سود های نجومی و تضمینی در قبال پول‌ هاتون داده شد، به احتمال زیاد با یک طرح پانزی طرف هستین که میخواد کلاه بزرگی سرتون بذاره و سرمایه‌ ای که مدت ها براش تلاش کردین رو به چنگ بیاره. بهترین کار اینه که روی خودتون تمرکز کنین و هزینه بذارید و با افزایش سطح دانش و مهارت، به موفقیت در این بازار برسید.

طرح پانزی چیست ؟

طرح پانزی از مواردی هستش که بار ها مورد سو استفاده کلاهبرداران قرار گرفته و در دنیای ارز های دیجیتال، کلاهبرداری های زیادی با این ترفند شده. در اصل راه های کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال زیاد بوده و در این قسمت میخوایم بررسی کنیم که طرح پانزی چیست و به چه شکل عمل می کنه. یک طرح پانزی (Ponzi scheme)، ترفندی برای کلاهبرداری هستش که در اون یک کلاهبردار یا همون گرداننده طرح پانزی، به افراد نا آگاه وعده میده که اگر پول‌ هاشون رو در اختیار اون قرار بدن، با اون پول ‌ها کار می کنه و سود های بالا و تضمینی رو به سرمایه ‌گذاران میده. نخست برای جذب اعتماد افراد بیشتر، از پول افراد جدید، سود افراد قدیمی پرداخت میشه تا سرمایه‌ گذاران بیشتری جذب سیستم بشن. این طرح در نهایت و آخر سر به دلیل سر ریز شدن و عدم وجود سرمایه ‌گذار جدید نابود میشه و کلاهبردار ها هم با مقدار زیادی پول باد آورده و دزدیده شده از افراد ساده لوح ناپدید میشن. برای درک بهتر اینکه طرح پانزی چیست یه مثال می زنیم. 
شخص X یک کلاهبردار هستش که قصد داره طرح پانزی رو برای یک عده آدم ساده لوح و نا آگاه اجرا کنه. شخص X یک شرکت یا سایت جعلی تاسیس می‌کنه و در اون به مردم وعده میده که اگه هر کدومتون برای مثال 1 میلیون تومان پول پرداخت کنید، با اون پول ها تو بورس نیویورک سرمایه گذاری می کنه و ماهیانه 200 هزار تومن معادل 20 درصد سود تضمینی به سرمایه گذار ها پرداخت می کنه. اما در واقع هیچ ‌گونه سرمایه‌گذاری در کار نیست و فقط بازی با پول انجام میشه. پس از گذر یه مدت زمان با تبلیغات و جذب سرمایه‌گذاران اولیه، حالا شخص X ده ها میلیون تومن پول جمع کرده. برای این‌ که طرح ادامه پیدا کنه و پول بیشتری جمع آوری بشه، شخص X از پول سرمایه ‌گذاران جدید، سود سرمایه ‌گذاران قدیمی تر رو پرداخت می کنه. همین امر باعث میشه تا سرمایه گذاران قدیمی که نخستین سود ها رو دریافت کردن، این سایت یا شرکت رو به دوستان و آشنایان خودشون معرفی کنن و تبلیغات داشته باشن و باعث بشه که سرمایه ‌گذاران بیشتری جذب بشن. بعد این که پول خوبی جمع شد و یا دیگه سرمایه ‌گذار جدیدی در کار نبود، شخص X با پول ‌ها ناپدید میشه و طرح هم از هم می پاشه. خود مقوله اینترنت باعث شده تا طرح های پانزی گسترش زیادی داشته باشن. در محیط اینترنت تبلیغات و کلاهبرداری خیلی راحت تره و کلاهبردار هم می تونه ناشناس باقی بمونه. 

تاریخچه طرح پانزی

نام طرح پانزی از نام چارلز پانزی (Charles Ponzi)، یکی از مشهورترین کلاهبرداران تاریخ، اقتباس شده. پانزی با فروش کوپن‌ های تخفیفی اداره پست، به سرمایه ‌گذاران وعده 50 درصد سود رو در 45 روز و یا 100 درصد سود در 90 روز رو می‌داد. چارلز پانزی به این شکل عمل می کرد که با استفاده از پول سرمایه ‌گذاران جدید، سود سرمایه گذاران قدیمی تر رو پرداخت می کرد. پانزی تونست با طرح ابداعی خودش در سال 1920، بیش از 20 میلیون دلار کلاهبرداری کنه. خیلی از افراد چارلز پانزی رو باهوش ترین و مبتکر ترین کلاهبردار تاریخ می دونن و ایده ای که صد سال قبل پیاده سازی کرده، هنوزم که هنوزه توسط خیلی از کلاهبردارا انجام میشه و سر مردم ساده لوح و ناآگاه کلاه میره. 

طرح پانزی چگونه کار می کند ؟

تقریبا همه طرح ‌های پانزی یک رویکرد دارن اما جزییات و نحوه کار می تونه کمی متفاوت تر باشه. ماهیت همه طرح‌ های پانزی یکی هستش و فقط ظاهر و نوع ادعا ها و تبلیغات تفاوت داره. مراحل اصلی در این طرح به شرح زیره :

1.    تبلیغات اغوا کننده:

در ابتدا با تبلیغات کاذب و فریبنده (مثلا در اینترنت یا شبکه های اجتماعی)، چند نفر جذب سیستم میشن و مقدار کمی سرمایه‌گذاری می‌کنن. البته بعضی از طرح‌ های پانزی روش ‌های بازاریابی هم دارن و اگر یک کاربر عضو جدید وارد کنه و به عبارتی زیر مجموعه بگیره، سود بیشتر و پورسانت دریافت خواهد کرد. در تبلیغات طرح معمولا از عبارت هایی مثل سود تضمینی، صد در صد قانونی و ثبت شده و ... زیاد استفاده میشه.

2.    پرداخت سود به سرمایه گذاران قدیمی:

این تکنیکی برای تبلیغات و جلب اعتماد عمومی هستش تا افراد بیشتری جذب سیستم بشن و به طرح پول تزریق کنن. در این ترفند با مبلغ کوچکی از پول های سرمایه گذاران جدید، سود سرمایه گذاران قدیمی پرداخت میشه و این خودش خوراک تبلیغاتی فراهم می کنه و سرمایه گذاران قدیمی تر، طرح پانزی و هرمی رو همه جا تبلیغ می کنن و به همه میگن که خودشون حتی سود هم گرفتن.

3.    ورود حجم بالای پول:

پس از تبلیغات و جلب اعتماد، موج بزرگی از سرمایه ها وارد طرح میشه. سرمایه گذاران قدیمی هم که چند مرحله سود گرفتن، شروع می کنن به تبلیغات بین دوستان و آشنایان و به این شکل حجم ورود پول و سرمایه بیشتر هم میشه. در این بین بعضی از افراد نابخرد و نادان اقدام به فروش خانه یا ماشین خودشون هم می کنن و به سودای سود های بالا، دسترنج سالیان خودشون رو تقدیم کلاهبرداران می کنن. این پروسه جذب سرمایه تا جایی ادامه پیدا می کنه که دیگه هرم تکمیل شده و زمان ناپدید شدن کلاهبردار با حجم زیادی پول هستش.

4.    فرو پاشی طرح:

به ناگهان عمده سرمایه گذران متوجه میشن که دیگه کسی جوابگو شون نیست و شرکت یا سایتی که باهاش کار می کردن تعطیل شده. در این مرحله عملا طرح پانزی به اتمام رسیده و احتمالا کلاهبردار با پول های باد آورده ای که از افراد ساده لوح به چنگ آورده در یک گوشه مشغول افتخار به زرنگی خودش هستش.

چگونه یک طرح پانزی رو تشخیص بدیم ؟ 

طرح های پانزی در انواع و اقسام مختلف ظاهر میشن، تقریبا همه انواع این طرح، یک سری خصوصیات اصلی دارند که در زیر شرح خواهیم داد : 

•    وعده سود های ماهیانه نجومی و تضمینی:

وعده سود های نجومی و تضمینی از شاخصه های اصلی یک طرح پانزی می باشد. هر جا این وعده رو دیدید، باید به پانزی بودنش شک کنین. یک شک اساسی! مثلا به شما وعده میدن که هر ماه به سرمایه تون 20 درصد سود تضمینی خواهند داد. آیا منطقیه که باور کنیم در بازار های مالی که پر ریسک هم هستن، سود تضمینی اون هم با چنین رقم هایی منطقی هستش ؟

•    ناشناس بودن مجری طرح:

در یک طرح پانزی معمولا اطلاعات مشخص و شفافی از ساز و کار مجموعه و مدیران اون وجود نداره و اگر هم اشخاصی معرفی بشن به احتمال زیاد اسامی مستعار و تقلبی خواهند داشت.

•    روش های عجیب دریافت پول:

معمولا چنین طرح هایی برای اینکه کار هاشون قابل ردگیری و پیگری نباشه از روش های مانند دریافت ارز دیجیتال استفاده می کنن.

بزرگ ترین طرح پانزی در ارز های دیجیتال چه بود ؟

آیا تابحال از بزرگ ترین طرح پانزی در ارز های دیجیتال چیزی شنیدین؟ اگر هم نشنیده باشین در این قسمت در موردش صحبت خواهیم کرد. بیت کانکت (Bitconnect) یک پروژه سرمایه ‌گذاری و وام‌ دهی در حوزه رمز ارز ها بود که در سال 2017 مطرح شد و تبلیغات وسیعی پیرامونش بود. رمز ارز این پروژه یعنی بیت کانکت (BCC) با قیمت بالایی نزدیک به 500 دلار معامله میشد و حتی خیلی از صرافی های معتبر این ارز رو لیست کرده بودن. بعد یک سال در ژانویه سال 2018 پانزی بودن این پروژه احراز شد و پس از انتشار خبر فرو پاشی توکن BCC، در عرض چند ساعت این توکن بیش از 90 درصد ارزش خودش رو از دست داد و سقوط کرد. در طی یک ماه ارزش این رمز ارز از 400 دلار به حدود 7 دلار نزول کرد و حالا هم با قیمت صفر، یک رمز ارز مرده و از دور خارج شده هستش.

انواع شیوه های کلاهبرداری در ارز دیجیتال

در ادامه چند شیوه کلاهبرداری ارز دیجیتال رو برای شما توضیح میدیم که باید مراقب باشین و در دام هایی که کلاهبردارها با این شیوه ها پهن میکنن نیفتین.

1.    کلاهبرداری ارز دیجیتال با شبکه های مجازی

اگه دقت کرده باشین این روزها شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام و تلگرام پر شده از افرادی که با اکانت های فیکو عکس های جذاب دخترها سعی در ارتباط برقرار کردن با کسانی رو دارن که چند تا پیج یا کانال مربوط به بازار رمزارزها رو دارن. شیوه کلاهبرداری این افراد که اکثرا ادعا میکنن خانم هستن؛ به این شکل هستش که در ابتدا ادعا می کنن در این بازار در هفته درامدهای بالایی مثل چند بیت کوین دارن تا شما رو کنجکاو کنن که پیگیر بشین اونا چطوری این درامد رو در میارن. بعد از اینکه پیگیر شدین به شما یک سایت رو معرفی می کنن که در اون مشغول فعالیت هستن و اونا کار اصلی شون سرمایه گذاری هستش و بهتون پیشنهاد میدن که سرمایه خودتون رو وارد این سایت کنید تا افراد خبره سرمایه گذاری در این حوزه با سرمایه شما کار کرده و سود های چند برابری رو نصیب تون کنن. اگه بیایین در این سایت ها ثبت نام کنین و مقداری سرمایه وارد اون سایت کنین در همان روز یا چند روز به شما عددی چندین برابر بیشتر از سرمایه خودتون نشون خواهند داد که حتما با خودتون خواهید گفت خدایا شکر که تو این سایت سرمایه گذاری کردم.
بعد اینکه تصمیم گرفتین سرمایه خودتون رو از اونجا با سود بیرون بکشین، به شما خواهند گفت باید کارمزد سودتون رو بپردازین تا اجازه برداشت به شما داده شود. حالا اگه طمع کنین و مقداری پول بخاطر بدست اوردن پول و سود تون بهشون بدین باز بهونه های دیگه ای خواهند اورد. در کل هیچوقت به پول تون نخواهید رسید و به هیچ گول این شیوه کلاهبرداری در ارز دیجیتال رو که این روزها خیلی هم شایع شده رو نخورید.

2.    سایت های ماینینگ

یکی دیگه از راه های کلاهبرداری در این بازار این هستش که سایت هایی میان و میگن فقط با وارد کردن کیف پول یک ارز دیجیتال مثل اتریوم در روز به شما مقداری ارز دیجیتال خواهند داد که وقتی اون رمز ارز به حد مشخصی برسه. مثلا 0.1 اتریوم. شما شاید یک ماه درگیر این سایت باشین تا به این مقدار اتریوم یا هر رمز ارز دیکه ای برسین، ولی تجربه ثابت کرده وقتی به جایی رسیدین که اکانت شما به حد برداشت رسید و خواستین برداشت کنین اون رمز ارز رو؛ به شما خواهند گفت برای برداشت باید یک طرح پولی ما رو هم در کنار این بخرین. وگرنه حق برداشت نخواهید داشت. این شیوه ها هم بیشتر کلاهبرداری هستش و هیچ سایتی مفتی و الکی به کسی رمز ارز نمیده و مراقب این شیوه هم باشین.

3.    کلاهبرداری با توکن ها

شاید با این شیوه هم برخورد کرده باشین یا در اینده برای شما پیش بیاد. در این روش کلاهبردارها برای کیف پول شما مقداری ارز فیک می فرستن. حالا ارز فیک ارزی هستش که اسمش مشابه یک ارز اصلی بوده بوده و خودشون از طریق شبکه اتریوم طراحی کردن. چون هر کسی می تونه از طریق شبکه اتریوم برای خودش توکن بسازه. در این روش برای شما به کیف پولتون ارز رو میفرستن و برای نقد کردنش مجبور می شین که به وب سایت خودشون وصل بشین. در وب سایت از شما میخوان که ولت خودتون رو به سایت شون وصل کنین تا بتونین اون ارز رو نقد کنین و در نهایت ازتون کلید خصوصی اون ارز دیجیتال یا کلمات بازیابی کیف پول تون رو میخوان. بعد این کیف پول تون حک خواهد شد و دارایی های موجود در کیف پول تون رو از دست خواهید داد. باید به این نکته دقت داشته باشید که هر کجا کلمات بازیابی یا کلید خصوصی شما را خواستن، قصد انها خالی کردن کیف پول شما خواهد بود و به هیچ وجه کلمات بازیابی و کلیدهای خصوصی کیف پول خود را در اختیار کسی قرار ندهید.

تفاوت طرح پانزی با طرح هرمی

در طرح های هرمی به افراد ساده لوح وعده داده میشه که در صورت جذب عضو جدید به مجموعه و سرمایه‌ گذاری اون شخص، معرفی کننده سود های نجومی دریافت خواهد کرد. یک طرح هرمی معمولا شامل مقادیری کالا یا خدمات هستش که باید توسط عضو جدید خریداری بشه تا سود به نفر بالایی تعلق بگیره. خب حالا تفاوت طرح پانزی با طرح هرمی چیه ؟ اول این که طرح پانزی مدعی سرمایه‌ گذاری پول ‌ها در بازار های مالی مثل بازار ارز های دیجیتال هستش اما در طرح هرمی با یک ‌سری محصول یا خدمات طرف هستیم. دوم طرح پانزی می تونه شبکه ‌ای نباشه اما طرح هرمی شبکه‌ ای فعالیت می کنه، به این شکل که اعضای قدیمی تر با تبلیغات اعضای جدید تری رو دعوت می کنن.

سخن پایانی

در این مقاله در مورد یکی از رایج ترین شیوه های کلاهبرداری ارز دیجیتال از افراد ساده لوح و ناآگاه صحبت کردیم. با خوندن این مقاله متوجه خواهید شد که طرح پانزی چیست و به چه شکل کلاهبرداری در این شیوه انجام میشه. تکنیک پانزی برای بالا کشیدن پول و سرمایه افراد طمع کار، تاریخچه ای صد ساله داره و برای اولین بار شخصی به نام چارلز پانزی این کار رو کرده و 20 میلیون دلار به جیب زده. در بازار ارز های دیجیتال هم پروژه های پانزی زیادی داریم که متاسفانه بعضی افراد کم اطلاع در تور شون میفتن. در این مقاله متوجه شدیم که طرح پانزی چیست و چه ترفند هایی برای اقناع مردم خواهد داشت. در بازار های مالی به خصوص بازار ارز های دیجیتال، فریب وعده سود های نجومی و تضمینی و یک سری تبلیغات پر زرق و برق رو نخورید به هیچ وجه و به جای اعتماد به دیگران و سپردن سرمایه دستشون، سطح دانش و مهارت خودتون رو بالا تر ببرید و به این شکل می تونید به درآمد خوب در این بازار برسید.