ویژگی قرارداد های هوشمند چیست؟

• 09:10 1403-10-05
• زمان مطالعه: 8 دقیقه

ویژگی قرارداد های هوشمند چیست؟ از سال های پیش برای خرید و فروش هر کالایی بین خریدار و فروشنده یک قرارداد کاغذی امضا میشد که ثابت کنه مالکیت اون به خریدار تغییر پیدا کرد؛ اما مهم ترین عیب کار این بود که باید بین طرفین حس اعتماد و صداقت ایجاد شه تا خریدار و فروشنده به توافق برسند؛ اما با پیشرفت تکنولوژی و اومدن ارزهای دیجیتال، توسعه دهنده ها به فکر ایجاد یک محیطی امن برای تسهیل و عدم نگرانی از افشای اطلاعاتشون توسط هکر ها و بد افزار ها افتادن که به اون، قرارداد های هوشمند یا Smart Contracts میگیم. ما امروز میخوایم به چیستی قرارداد های هوشمند و ویژگی قرارداد های هوشمند و همچنین به کاربرد این قرارداد ها در صنایع مختلف بپردازیم.

Smart Contracts یا قرارداد های هوشمند چیست؟

قرار داد های هوشمند، مجموعه ای از کد های دیجیتالی هستن که برای آسان کردن انتقال دارایی ها و راهی برای کاهش نیاز به واسطه در تراکنش های شخص ثالث مانند دولت ها و بانک ها طراحی شدن. قرار داد های هوشمند هیچ تفاوتی با قرار داد های معمولی ندارن؛ یعنی قرارداد های معمولی که از توافق بین دو یا چند نفر شکل میگیره، در قرارداد های هوشمند از بیت های رایانه ای برای اجرای این دستورات استفاده میشه و تراکنش ها تنها زمانی اتفاق می افته که شرایط قرارداد به صورت کامل برآورده شه.

در سال 1994 نیک سابو، محقق و رمز نگار حوزه دیجیتال، متوجه شد که به یه دفتر کل غیرمتمرکز در قراداد های دیجیتال یا به اصطلاح قرارداد های خود اجرا نیاز داره. سابو این قرارداد ها رو به عنوان مجموعه ای از وعده های مشخص شده به شکل دیجیتال توصیف کرد که در اون، طرفین باید به این وعده ها عمل کنن تا دستورات اجرا شه. به عبارتی قرارداد هوشمند مشابه قرارداد در دنیای فیزیکی هست که به شکل کد های کامپیوتری ایجاد و روی بلاک چین پیاده سازی میشه.

ویژگی قرارداد های هوشمند

ساختار قرارداد های هوشمند به گونه ای طراحی شده که افراد بتونن کسب و کار های خودشون رو در اونجا پیاده سازی کنن و از امکانات اون بهره ببرن. ما در ادامه به ویژگی های قرارداد های هوشمند میپردازیم و کاربرد های اون در صنعت های مختلف رو مورد بررسی قرار میدیم.

1.    غیر قابل بازگشت

قرارداد های هوشمند پس از اجرا، قابل تغییر یا حذف نیستن و حتی خود سازنده این قرارداد هم به علت اینکه قرارداد های هوشمند در بلاک چین ذخیره میشن، نمیتونه اونا رو تغییر بده مگر اینکه سازنده در هنگام نوشتن این قرارداد ها، کدی رو تعریف کنه که در هنگام بوجود اومدن مشکل، بتونه اونو رفع و ارتقا بده.

2.    شفافیت

با توجه به اینکه قرارداد های هوشمند بر پایه بلاک چین طراحی و پیاده سازی شدن، سورس کد های این قرارداد ها به صورت عمومی قابل دسترس هستن و افراد میتونن به راحتی این کد ها رو مشاهده کنن و این اطمینان خاطر رو داشته باشن که افراد سازنده قرارداد، قصد سواستفاده از اطلاعات و دارایی های مردم رو ندارن.

3.    خودکار بودن

یکی دیگه از ویژگیهای قرارداد های هوشمند، خودکار بودن اجرای برنامه ها هست. قرارداد های هوشمند بعد از اجرا، بیشتر کار ها رو خودشون و به صورت اتوماتیک انجام میدن و افراد فقط لازمه که با دانش برنامه نویسی که دارن این قرارداد ها رو بنویسن؛ مابقی کار ها به صورت خودکار صورت میگیره.

4.    انتشار

قرارداد های هوشمند معمولا در شبکه اتریوم به کار گرفته میشن و این قرارداد ها بعد از اجرا در تمام نود های اتریوم کپی و منتشر میشن تا بقیه نود ها هم از وجود این قرارداد مطلع شن. یکی از تفاوت های دنیای متمرکز و غیرمتمرکز در این در این نمونه هست. این ویژگی در سرور های متمرکز محلی وجود نداره.

5.    قابل اعتماد

تمامی شرایط و ضوابط قرارداد های هوشمند برای اشخاص مورد اعتماد قابل مشاهده و در دسترس هستش. پس از اجرای قرارداد به دلیل اینکه قرارداد، در فضای بلاک چین منتشر میشه، هیچ راهی برای مخالفت با شرایط قرارداد وجود نداره و طرفین می تونن کاملا به قرارداد های هوشمند اعتماد کنن.

6.    سریع

قرارداد های هوشمند از کد های کامپیوتری استفاده می کنن و قابل مشاهده در فضای اینترنت هست. اونا معاملات رو به سرعت انجام میدن و این موضوع باعث صرفه جویی در زمان در بسیاری از فرایندهای تجاری می شه و نیاز به پردازش دستی اسناد رو از بین می بره.

7.    بدون کاغذ

قرارداد هایی که در کاغذ نوشته و امضا میشن، ممکنه گم یا دزدیده شن ولی در قرارداد های هوشمند به صورت کد در فضای دیجیتال ذخیره میشه و هیچ چیزی پاک یا از بین نمیره.

کاربرد های قرارداد هوشمند

همون طور که در بالا اشاره کردیم قرارداد های هوشمند کاربرد های زیادی داره. اونا میتونن از قرارداد ها جهت تسهیل فرایند کسب و کارشون استفاده کنن و به کارشون سرعت ببخشن. برخی از این کاربرد ها عبارت است از:

1.    مراقبت های بهداشتی

در مراقبت های بهداشتی، قرارداد های هوشمند به بهبود فرایندهای آزمایش بیمه کمک می کنه و به داده های بین سازمانی و بیماران این اطمینان رو میده که داده های حساس اونا امن هستن. RobomeNetwork یه شبکه پزشکی غیرمتمرکز هست که توکن های خودش رو برای پشتیبانی از قرارداد های هوشمند بین ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی و بیماران صادر می کنه. این سیستم به کاربران این اجازه رو میده که بر اساس قرارداد های هوشمند بلاک چین اتریوم، تعاملات با بیماران و معیارهای اثربخشی و برداشت های بیمار از تعامل با ارائه دهندگان مراقبت رو بررسی کنه.

2.    قرارداد های هوشمند برای کارهای دولتی

سازمان‌های دولتی می‌تونن با کمک قرارداد های هوشمند، از عدالت و برابری بین دولت و مردم برخوردار شن. به عنوان مثال، اگر دولتی قرارداد های هوشمند رو در فرایند رای گیری قرار بده، امکان جعل و تغییر در روند انتخابات از بین میره و مردم با اعتماد بیشتری به دولت، وظایفشون رو انجام میدن.

3.    قرارداد های هوشمند در تجارت

قرارداد های هوشمند میتونه در زنجیره تامین مورد استفاده قرار بگیره و خطر سرقت یا کلاهبرداری رو کاهش بده و همچنین به نهادها و سازمان ها این اجازه رو میده تا موجودی و زنجیره تامین مالی رو مورد بررسی قرار بدن. چک لیست ها، گزارش های مدیریتی، فاکتورها و انتشارات، همگی نمونه هایی هست که از طریق قرارداد های هوشمند و استفاده از بلاک چین قابل بررسی و پیگیری هست. قرارداد های هوشمند همچنین قابلیت مدیریت تأییدیه ها واجرای خودکار معاملات زمانی که همه امضاها جمع آوری شدن رو داره. قرارداد های هوشمند را میتونیم صرف نظر از نوع بازار یا چیزهایی که فروخته میشه مورد استفاده قراربدیم.

4.    املاک و مستغلات

صنعت املاک و مستغلات می تونه از قرارداد های هوشمند برای امضای معاملات بین طرفین علاقه مند به خرید و فروش یا اجاره املاک، استفاده شهPropi . یکی از اولین شرکت های املاک و مستغلات هست که از قرارداد های هوشمند استفاده می کنه. اونا اولین معامله خودشون رو در سپتامبر2017 زمانی که شخصی یک آپارتمان 60000 دلاری در اوکراین خرید، انجام دادن. بازار املاک و مستغلات به مالکان و کارگزاران در این پلتفرم اجازه میده تا املاک خودشون رو منتشر کنن و خریداران با جستجو، ملک مورد نظرشون رو خریداری کنن. خریداران و فروشندگان هر دو در قرارداد هوشمند شرکت می کنن و تمام جوانب لازم توسط هر دو طرف در طول فرایند برای اطمینان از بازی منصفانه و قانونی، بررسی میشه.

مزایا و معایب قرار داد های هوشمند

مزایا

1.    انجام کارها به صورت خودکار

قرارداد های هوشمند نیازی به کارگزاران یا واسطه‌های دیگه برای تایید توافق ندارن؛ در نتیجه، اونا خطر دستکاری توسط اشخاص ثالث رو از بین می برن. علاوه بر این، عدم وجود واسطه در قرارداد های هوشمند منجر به صرفه جویی در زمان و هزینه ها میشه.

2.    پشتیبان گیری

تمام اسناد و مدارک در فضای بلاک چین چندین بار تکرار میشن و همچنین غیر قابل تغییر هستن. بنابرین در صورت از دست دادن اطلاعات، میتونیم نسخه های اصلی این مدارک رو بازیابی کنیم.

3.    امنیت

امنیت در قرارداد های هوشمند مهم ترین مزیتی هست که میتونیم بهش اشاره کنیم؛ قرارداد های هوشمند و بلاک چین با توجه به ساختاری که تعریف شدن، دارای یک محیط رمز نگاری و امن هستن؛ فرایند رمزنگاری تمام اسناد رو از نفوذ هکر ها و ویروس ها در امان نگه میداره.

معایب

1.    مشکل در تغییر دادن آنها

به دلیل اینکه فضای بلاک چین به گونه ای طراحی شده که تغییر در کد های نوشته شده، بعد از اجرای قرارداد تقریبا غیر ممکن باشه، در صورت بوجود اومدن خطا، تغییر در اونا میتونه بسیار زمان بر و پر هزینه باشه.

2.    شخص ثالث

اگرچه قرارداد های هوشمند به دنبال حذف دخالت شخص ثالث هستن، اما به دلیل نوپا بودن قرارداد های هوشمند و نبود زیر ساخت های لازم، پای شخص سوم به اینجا هم کشیده میشه؛ اشخاص ثالث نقش های متفاوتی با نقش هایی که در قراردادهای سنتی به عهده می گیرن دارن. به عنوان مثال، برای تنظیم قراردادهای فردی نیازی به وکلا نیست ولی با این حال، افراد به توسعه دهندگان برای درک شرایط ایجاد کد برای قرارداد های هوشمند نیاز خواهند داشت.

3.    نوپا بودن

از اونجایی که قراردادها شامل شرایطی هستن که همیشه قابل درک نیستن و افرادی که دانشی در این حوزه ندارن و چون منبع زیادی برای درک این قرارداد ها وجود نداره، ممکنه که به مشکل بربخورن و دچار اشتباه شن
دلیل اهمیت قرارداد های هوشمند

قرارداد های هوشمند به توسعه دهنده ها این اجازه رو میده که طیف گسترده ای از برنامه های غیرمتمرکز رو ایجاد کنن و در زندگی روزمرشون از اونا برای تسهیل روند کاریشون استفاده کنن. امروزه بسیاری از برنامه های غیر متمرکز با قرارداد های هوشمند یا Smart Contract ها ایجاد شدن؛ برای مثال طراحی Dex ها (صرافی های غیر متمرکز). همچنین در شبکه اتریوم میتونیم با استفاده از قرارداد های هوشمند خدماتی مانند وام دهی، بیمه و خسارت های وارد شده رو به صورت اتریوم دریافت کنیم و با این کار سرمایه گذاران میتونن بدون واسطه و مراجعه به بانک، وام دریافت کنن.

3 پلتفرم برتر در زمینه قرارداد های هوشمند

قرارداد های هوشمند یکی از دلایلی هست که فناوری بلاکچین میتونه تا این حد قدرتمند باشه. اونا انقلابی در حوزه صنعت مالی غیر متمرکز(DeFi)  در حال ظهور هستن که با گذشت زمان و پیشرفت تکنولوژی بسیاری از کار ها رو آسان و امن خواهند کرد. ما میخوایم شما رو با چند پلتفرم برتر در حوزه قرارداد های هوشمند که دستاورد بزرگی رو در ارز های دیجیتال به دست آوردن آشنا کنیم.

1.    اتریوم

اتریوم اولین ارز دیجیتالی هست که قابلیت قرارداد های هوشمند رو در شبکه خودش راه اندازی کرد. این ارز دیجیتال محبوب طبق State of the DApps حدود 80 درصد از برنامه های DeFi رو در اختیار داره. از کاربرد قرارداد های هوشمند در شبکه اتریوم میتونیم به سیستم پرداخت، وام دهی، بیمه، خسارت های ناشی از حوادث طبیعی و... اشاره کنیم.

2.    سولانا

سولانا سریع ترین رمز ارز موجود در پردازش بلوک ها بین ارز های دیجیتال هستش که با سرعت 50000 تراکنش در ثانیه، دستاورد بزرگی رو کسب کرده. این رمز ارز از اثبات تاریخ یا proof of history برای پردازش سریع این تراکنش ها استفاده میکنه و در حال حاظر 400 پروژه در حال اجرا روی سیستم خودش از جمله USDC بر روی شبکه سولانا و اتریوم قرار داره.

3.    الگوراند

این رمز ارز هم مانند پلتفرم های دیگه، در زمینه قرارداد های هوشمند کارهای بزرگی مانند: هزینه کارمزد پایین، مقیاس پذیری و سرعت بالا رو بدون به خطر افتادن امنیتش انجام میده. مرد پشت این پروژه، استاد MIT و سیلویو میکالی هست که دسترسی به زبان قرارداد های هوشمند رو در اولویت این پروژه قرار دادن.

جمع بندی

ما در سال های ابتدایی پیدایش یک انقلاب بزرگ دیجیتال هستیم؛ درست زمانی که اینترنت چشم به جهان گشوده بود، قرارداد های هوشمند نیز تازه در اول راه هستن. قرارداد های هوشمند بدون شک انقلاب دیجیتالی هستن که در آینده نه چندان دور میتونن کار های انسان ها رو اسان تر کنن و افراد این اطمینان خاطر رو داشته باشن که در یک قراداد هوشمند اسناد و مدارک شخصیش در امان هست و هیچ کس توانایی تغییر یا حذف اون رو نداره. ما در این مقاله به ویژگی های قرارداد های هوشمند پرداختیم و کاربرد های اون رو در زندگی واقعی برای تسهیل روند کاریمون، بیان کردیم. امیدواریم با مطالعه این مقاله به اهمیت قرارداد های هوشمند پی برده باشین.